Tỷ phú 38 tuổi, được Forbes ước tính có giá trị tài sản ròng 35,6 tỷ USD và hiện là nhà sáng lập Big Tech thứ ba ở Trung Quốc đã lùi một bước trong thời gian gần đây sau khi Jack Ma của Alibaba Group Holding và Colin Huang của Pinduoduo.
“Sự thật là tôi thiếu một số kỹ năng để trở thành một nhà quản lý lý tưởng,” anh nói trong một bản ghi nhớ được đăng trên trang web của công ty. “Tôi quan tâm nhiều hơn đến việc phân tích các nguyên tắc tổ chức và thị trường, đồng thời tận dụng những lý thuyết này để giảm bớt công việc quản lý hơn là thực sự quản lý con người”.
Tiếp quản sẽ là Liang Rubo, cộng tác viên lâu năm và đồng sáng lập công ty, trong một động thái giúp anh Zhang có thể tập trung vào chiến lược dài hạn, văn hóa doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội, trên cương vị là chủ tịch hội đồng quản trị của công ty của các giám đốc và cổ đông cá nhân lớn nhất với 25%, theo một báo cáo vào tháng 9 của Wall Street Journal.
Tóm tắt tiểu sử Zhang Yiming
Anh Zhang lớn lên ở Longyan, một thành phố ở phía tây nam tỉnh Phúc Kiến, nơi được biết đến với văn hóa Hakka, một phân nhóm của người Hán. Thành phố ít người biết đến này đã đào tạo ra hai doanh nhân công nghệ hàng đầu: Zhang Yiming và Wang Xing, người sáng lập và giám đốc điều hành của gã khổng lồ giao hàng theo yêu cầu Meituan.
Anh Zhang học kỹ sư phần mềm vào đầu những năm 2000 tại Đại học Nankai ở Thiên Tân. Anh Zhang cho biết anh thường giúp các bạn cùng trường sửa máy tính, đó là cách anh gặp vợ mình trong một buổi họp mặt của cựu sinh viên vào năm 2015.
Sự nghiệp tiền ByteDance của anh Zhang chủ yếu là về các công ty khởi nghiệp. Anh đã tham gia Kuxun, một công cụ tìm kiếm ban đầu dành cho khách du lịch và nền tảng mạng xã hội Fanfou, được tạo ra bởi Wang Xing.
Công ty kinh doanh cuối cùng của anh là công ty tìm kiếm bất động sản 99fang.com, công ty khởi nghiệp đầu tiên anh thành lập. Công ty lớn duy nhất anh làm việc là Microsoft, nơi anh ở lại chỉ nửa năm. Anh nói vào năm 2014 rằng công việc ở đó rất dễ dàng nhưng không hiệu quả.
Từ “ám ảnh” đến ứng dụng toàn cầu
Anh Zhang, người bị ám ảnh về việc lưu thông thông tin, đã nảy ra ý tưởng làm một ứng dụng có thể phân phối thông tin dựa trên sở thích cá nhân vào khoảng cuối năm 2011, sau này trở thành công ty tổng hợp tin tức Jinri Toutiao. Cùng một khái niệm về nội dung được cá nhân hóa do AI điều khiển đã giúp phát triển các ứng dụng video ngắn TikTok và Douyin thành đế chế của ngày hôm nay.
Năm 2012, công việc kinh doanh dòng thông tin của anh bắt đầu trong một căn hộ 4 phòng ngủ trên đường Zhichun, phía bắc Bắc Kinh, được thuê với giá 20.000 nhân dân tệ một tháng. Hàng chục văn phòng ByteDance vẫn nằm rải rác quanh khu vực ngày nay.
Bằng cách trả tiền cho các nhà cung cấp trên thị trường xám để cài đặt trước các ứng dụng của công ty, một thông lệ phổ biến vào thời điểm đó, ByteDance không chỉ có thể thu hút được nhiều người dùng hơn mà còn cung cấp nhiều dữ liệu hơn vào thuật toán đề xuất của họ.
Sử dụng phương pháp này, họ có thể thu hút hàng chục triệu người dùng, nhưng cơ sở người dùng cốt lõi của họ chủ yếu là những người có điện thoại Android giá rẻ, làm lệch nội dung mà ứng dụng đề xuất.
“Chúng ta phải đối mặt với thực tế là đối với 96% mọi người, nhu cầu của họ rất thô tục,” Gao Han, một nhà thiết kế trải nghiệm người dùng cấp cao và nhân viên ByteDance số 22, giải thích trong một cuốn sách được xuất bản vào 10-2020 của nhà phân tích internet Trung Quốc Matthew Brennan về hoạt động bên trong của công ty.
Một trong những thành công sớm nhất của ByteDance, Neihan Duanzi, đã lan truyền mạnh mẽ. Ứng dụng có tên tạm dịch là “những trò đùa tinh tế”, cho phép 17 triệu người dùng tải lên và đọc meme, video hài hước và những câu chuyện cười không màu mè. Tuy nhiên, nó đã bị cấm vào năm 2018 sau khi chính phủ cho biết nó chứa “nội dung gây hiểu lầm và thô tục”.
“Thế giới công nghệ phẳng” ByteDance
Công ty được biết đến với cấu trúc công ty tương đối phẳng. anh Zhang từng nói trong một chương trình của truyền thông Trung Quốc Yicai: “Tôi không được gọi là sếp trong công ty, các giám đốc điều hành khác cũng vậy vì chúng tôi chủ trương tinh thần bình đẳng và chân thành. Ý tưởng về các lớp học sẽ hạn chế sự đổi mới.”
Các nhân viên của ByteDance cũng gọi nhau bằng tên hoặc đơn giản là “bạn cùng trường” - một danh hiệu phổ biến trong giới công nghệ ở Trung Quốc. Và ID nhân viên gồm bảy chữ số tại công ty được ngẫu nhiên hóa, thay vì được xếp theo thứ tự tăng dần dựa trên thâm niên.
Hợp lý, thực dụng và chân thành là những thuật ngữ hàng đầu được sử dụng để mô tả anh Zhang khi SCMP nói chuyện với các nhân viên hiện tại và trước đây của ByteDance.
“Đối với tôi, anh ấy không phải là một ông chủ xa cách, mà là một kỹ sư bình thường. Anh ấy khá dễ thương. Anh ấy đôi khi nói lắp, nhưng bây giờ đã tốt hơn. Anh ấy tốt bụng, dễ gần và chân thành,” một trong những nhân viên cho biết. Những tính từ thông thường khác được sử dụng để mô tả anh Zhang là người tràn đầy năng lượng và tham vọng.
Các nhân viên có thể truy cập lịch trình của anh Zhang thông qua công cụ năng suất Feishu và đặt lịch hẹn để gặp anh, với các phiên mở cửa từ 9 giờ sáng đến nửa đêm.
Tuy nhiên, một nhân viên khác nói rằng tại ByteDance, mọi người không gọi công ty là một “đại gia đình”, nói thêm rằng “có thể [ban lãnh đạo] không muốn chúng tôi cảm thấy như ở nhà quá nhiều ở đây”.
Do đó, ByteDance phù hợp với các công ty internet lớn khác của Trung Quốc, những công ty thích giữ nhân viên trên chân và bánh xe lăn nhanh. Được mệnh danh là “nhà máy sản xuất ứng dụng”, công ty có thể tung ra một ứng dụng mới trong ba tháng và áp dụng chính sách tuần lớn/ tuần nhỏ, theo đó nhân viên được yêu cầu làm việc thêm một ngày vào mỗi tuần.
Thời thế tạo anh hùng và... thách thức
Công ty khởi nghiệp 9 năm tuổi này hiện đã trở thành kỳ lân đầu tiên và duy nhất trên thế giới, một công ty khởi nghiệp do tư nhân tổ chức trị giá hơn 100 tỷ USD. Nó đã phát triển một số siêu ứng dụng ở thị trường trong nước và thị trường nước ngoài - bao gồm công cụ tổng hợp tin tức Jinri Toutiao, ứng dụng video ngắn Douyin và phiên bản nước ngoài TikTok, ứng dụng truyền thông xã hội đầu tiên của Trung Quốc chinh phục thị trường phương Tây.
Nhưng những thách thức đã tăng lên trong thời gian gần đây. Tại Mỹ, việc buộc phải thoái vốn TikTok được khởi xướng dưới thời chính quyền Trump vẫn chưa được quyết định và đang được chính quyền mới của tổng thống Joe Biden xem xét. Trong khi đó, Ấn Độ - một trong những thị trường lớn nhất về người dùng của ứng dụng - đã cấm TikTok vào năm ngoái vì lý do an ninh quốc gia.
Trong nước, các gã khổng lồ công nghệ đã phải đối mặt với quy định chống độc quyền chặt chẽ hơn sau khi Bắc Kinh coi lĩnh vực này là trọng tâm chính trong năm nay vì tốc độ tăng trưởng nhanh trong nền kinh tế kỹ thuật số. Các công ty bao gồm Alibaba và Tencent Holdings, Baidu và Didi Chuxing đã bị phạt vì hoạt động mua bán và sáp nhập không được báo cáo.
Vào tháng 3, anh Zhang đã nói với các nhân viên của mình rằng hãy giữ vững lập trường và tập trung. Trong một bài phát biểu kéo dài một giờ, anh liên tục đề cập đến khái niệm “trí óc bình thường”, khuyến khích nhân viên của mình tránh bị ảnh hưởng quá nhiều bởi thành công hay thất bại.
Tuy nhiên, công ty đã tiếp tục mở rộng mạnh mẽ sang các lĩnh vực kỹ thuật số khác để đa dạng hóa các nguồn doanh thu, bao gồm thương mại điện tử, trò chơi và giáo dục, mặc dù mọi người vẫn đang chờ đợi siêu ứng dụng tiếp theo từ ByteDance.
Anh Zhang hiếm khi nói chuyện với giới truyền thông kể từ năm 2016, thời điểm mà công ty của anh đã phát triển nhanh chóng.
Meituan’s Wang Xing đã nhận xét vào năm 2017 tại một sự kiện do công ty tư vấn tài chính China Renaissance tổ chức rằng anh Zhang “hiểu rõ [xu hướng tiếp theo] sớm hơn hầu hết mọi người, nó lớn như thế nào và điểm mấu chốt của nó”.
Wang Xing nói: “Anh ấy đã trau dồi [nhiều kiến thức] thậm chí nhiều năm trước khi thành lập công ty của mình.”
