(ĐTTCO) - Vi phạm về an toàn thực phẩm (ATTP) vẫn diễn ra tràn lan, nhiều cơ sở sản xuất chạy theo lợi nhuận không quan tâm đến quyền lợi của người tiêu dùng (NTD), là nhận định của cơ quan quản lý và các chuyên gia tại hội thảo “Hành động để người dân được sử dụng nông sản thực phẩm an toàn” diễn ra mới đây. Để khắc phục vấn nạn thực phẩm bẩn, ngành nông nghiệp xác định ATTP là nhiệm vụ trọng tâm, với quan điểm “Xây phải đi đôi với chống”.
Lợi nhuận làm mờ mắt
Ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục quản lý Chất lượng nông lâm thủy sản, cho biết tỷ lệ cơ sở kinh doanh nông lâm thủy sản được kiểm tra, chứng nhận đủ điều kiện bảo đảm ATTP đã tăng lên 79,76% (số liệu này cuối năm 2015 là 78,3%). Điều đó có nghĩa vẫn còn hơn 20% chưa hoàn toàn đáp ứng điều kiện vệ sinh ATTP, rủi ro từ sản phẩm không an toàn từ những cơ sở này sẽ cao hơn đối với những cơ sở đã được chứng nhận. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam cũng nhận định, gần đây, nhiều vụ việc vi phạm quy định về ATTP vẫn liên tiếp được phát hiện. Tỷ lệ sản phẩm mất an toàn vẫn còn ở mức cao, nhất là tỷ lệ các mẫu thủy sản chứa hóa chất, kháng sinh, chất cấm.
Kết quả giám sát trên diện rộng trong 6 tháng đầu năm 2016, cho thấy tỷ lệ mẫu thịt lợn phát hiện chất cấm salbutamol là 0,42%; mẫu rau chứa tồn dư thuốc BVTV vượt ngưỡng chiếm 3,98%; mẫu thịt chứa hóa chất, kháng sinh vượt ngưỡng chiếm 1,3%, mẫu thủy sản các loại chứa hóa chất, kháng sinh, chất cấm vượt ngưỡng chiếm 5,3 %. Tình hình thực phẩm bẩn diễn biến phức tạp được ông Nguyễn Tiến Đạt, Trưởng phòng Kiểm soát chất lượng hàng hóa - Cục QLTT (Bộ Công Thương), phản ánh thời gian qua Chi cục QLTT Hà Nội phát hiện 6 tấn ngó sen, me chua đã quá hạn sử dụng, 4 tấn ruốc gà không rõ nguồn gốc, gần 5 tấn thực phẩm đông lạnh đang trong giai đoạn bốc mùi hôi thối…
Trong khi đó, chỉ trong quý I-2016, lực lượng QLTT cả nước đã kiểm tra, xử lý 4.076 vụ, thu nộp 9,3 tỷ đồng. Hành vi vi phạm chủ yếu là kinh doanh thực phẩm nhập lậu, thực phẩm giả, không rõ nguồn gốc, quá hạn sử dụng, sử dụng hóa chất, phụ gia bị cấm trong sản xuất, chế biến... Đại tá Phan Mạnh Thông, Trưởng phòng 5 - C49 (Bộ Công an), đánh giá lợi nhuận làm mờ mắt chính là một trong những yếu tố quan trọng khiến nhiều đối tượng bất chấp luật pháp để buôn bán thực phẩm thiếu an toàn. “Ở biên giới, giá cá tầm chỉ khoảng 70.000 đồng/kg, về đến Hà Nội lên thành 300.000 đồng/kg. Các sản phẩm này có dư lượng kháng sinh rất cao, nhưng nhiều người tham rẻ vẫn mua. Đối với mặt hàng gà thải loại cũng tương tự, do giá chênh lệch, lợi nhuận cao nên có người đi buôn dùng cả xe Toyota Camry để chở gà thải về Hà Nội”- ông Thông nói.
Theo ông Thông, hiện có một số dạng nhập giống cây con về không qua kiểm dịch mà qua đường tiểu ngạch, lực lượng chức năng có kiểm tra nhưng không xuể, vì đã có cung thì có cầu, trong nước thiếu, bên ngoài lại có giá rẻ thì tất yếu dẫn tới tình trạng trên. Cuộc đấu tranh này hết sức nan giải nếu không chủ động từ giống tới vật tư nông nghiệp. Bên cạnh đó, còn có vấn đề về cơ chế trong khâu quản lý, khi phân vô cơ do Bộ Công Thương quản lý, hữu cơ của Bộ NN-PTNT, có nhiều cơ quan quản lý trong khi cả phân hữu cơ và vô cơ chất lượng đều không bảo đảm, đăng ký một đằng nhưng làm một nẻo. Các bộ, ngành cùng đồng tâm hiệp lực để hành động, cố gắng trong vòng 10-20 năm để có sản phẩm tốt cho NTD.
 |
Kiểm tra một cơ sở kinh doanh thịt heo. |
Hệ thống điểm bán nông sản an toàn
Lâu nay, nhiều NTD bị hoang mang, chỉ biết tin vào hàng hóa mua ở siêu thị là an toàn. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), cho rằng đối với hệ thống siêu thị, bán lẻ, vấn đề chiết khấu cần được cân nhắc tính toán phù hợp, khi đây là vấn đề dễ tác động đến chất lượng hàng hóa. VASEP làm việc với một hệ thống siêu thị lớn vì họ tăng chiết khấu cao, DN Việt không có lãi để tái đầu tư. Như vậy, sẽ có trường hợp DN chấp nhận lỗ thì câu hỏi đặt ra là hàng đó có bảo đảm chất lượng không? Hoặc DN sẽ không thể cạnh tranh để lên kệ sản phẩm của siêu thị và dần dần hàng hóa nước ngoài sẽ thay thế sản phẩm Việt Nam trên kệ.
Thừa nhận khâu phân phối có vấn đề, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam cho hay, ông đã đến nhiều HTX có chứng nhận VietGAP đàng hoàng nhưng không ai mua và điều đó tạo điều kiện cho sản phẩm không an toàn được tiêu thụ. Thứ trưởng Trần Thanh Nam khẳng định để đấu tranh với thực phẩm bẩn thành công, đưa thực phẩm sạch đến tay NTD, cần nâng cao nhận thức của người sản xuất và NTD. Về quản lý nhà nước, bộ sẽ tham vấn cho Chính phủ hoàn thiện chính sách khuyến khích người sản xuất những sản phẩm an toàn, xây dựng mô hình hướng dẫn kỹ thuật để có sản phẩm an toàn đồng thời tăng cường công tác kiểm tra giám sát.
Theo ông Nam, Bộ NN-PTNT cũng sẽ cố gắng giảm tối đa các văn bản thủ tục gây phiền hà cho người sản xuất nhưng vẫn phải bảo đảm an toàn cho sản phẩm để bảo đảm gọn, nhanh, hiệu quả cho các DN và người sản xuất. Nội dung chính phải đẩy nhanh trong thời gian tới là liên kết theo chuỗi giá trị từ cung ứng tới khâu tiêu thụ để bảo đảm chất lượng, tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa không chỉ trong nước và quốc tế. Bộ NN-PTNT sẽ hướng tới hình thành hệ thống chợ đầu mối nông sản an toàn và dẫn tới siêu thị. Việc hình thành hệ thống các điểm bán nông sản an toàn trên cả nước sẽ hạn chế lượng nông sản mất an toàn.
