(ĐTTCO) - Nội dung tại Báo cáo kinh tế Việt Nam quý I-2016 do Viện Nghiên cứu Kinh tế & Chính sách (VEPR) cho thấy, số liệu thống kê đến quý III-2015 cán cân thanh toán đã có những diễn biến bất thường sau sự kiện Trung Quốc phá giá đồng NDT trong tháng 8-2015.
 |
Cán cân tổng thể chuyển từ trạng thái cân bằng sang thâm hụt lớn 6,6 tỷ USD trong quý III-2015, chủ yếu do cán cân tài chính đổi chiều. Đáng lưu ý, 2 cấu phần quan trọng nhất của cán cân tài chính là dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước ngoài không có sự biến động đáng kể. Tuy nhiên, một nhân tố mới xuất hiện là dòng vốn đầu tư khác mà cấu phần chủ yếu là tiền gửi ở nước ngoài, vốn không đáng kể ở những giai đoạn trước, gia tăng đột biến lên mức 7,3 tỷ USD.
VEPR cho rằng đây là diễn biến bất thường cần phải tiếp tục theo dõi xu hướng, giải thích và dự báo xu hướng chặt chẽ.
NHNN đưa ra quyết định hạ lãi suất tiền gửi USD cá nhân về 0% kể từ ngày 12-18-2015. Chính sách này nhằm ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối, góp phần hạn chế tình trạng đô la hóa. Trước số liệu về việc gia tăng đột biến tiền gửi ở nước ngoài, theo giả thiết của VEPR, nguyên nhân một phần, có thể xem như tình trạng “bẫy thanh khoản” với ngoại tệ của hệ thống NH.
Lãi suất huy động và cho vay USD vốn ở mức thấp, cộng với kỳ vọng tỷ giá USD/VNĐ tăng lên sau sự kiện Trung Quốc phá giá, khiến thị trường không tìm được mức lãi suất cho vay ngoại tệ cân bằng. Hệ quả là, NHTM không tìm được đầu ra cho dòng vốn tiết kiệm ngoại tệ nên gửi tiền không kỳ hạn/kỳ hạn ngắn ở NH nước ngoài là giải pháp sinh lợi tối ưu nhất.
VEPR cho rằng, nếu giải thuyết là đúng, dòng tiền gửi ở nước ngoài có thể tiếp tục gia tăng trong các giai đoạn sau do chính sách hạ lãi suất huy động USD về 0%/năm và hạn chế đối tượng vay vốn ngoại tệ. Việc đưa lãi suất huy động về 0%/năm đã triệt tiêu động lực tiết kiệm ngoại tệ có kỳ hạn, do đó phần lớn các khoản tiền gửi ngoại tệ sẽ ở dưới dạng không kỳ hạn.
Các NHTM sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc cân đối thanh khoản ngoại tệ và cung ứng các khoản vay ngoại tệ cho doanh nghiệp, và do đó tiếp tục lựa chọn giải pháp gửi tiền ở nước ngoài.
Trên thực tế dòng tiền trong nước chuyển ra nước ngoài gửi tiết kiệm cũng thường diễn ra những năm trước đó. Trong giai đoạn 2009-2011 tỷ giá trong nước căng thẳng cũng đã có 2-6 tỷ USD được chuyển qua nước ngoài mỗi năm. Tính cả năm 2015, tổng số tiền Việt Nam chuyển ra nước ngoài dưới dạng tiền gửi lên đến 14,1 tỷ USD, trong đó có 4,6 tỷ USD là từ các TCTD, còn lại hơn 9,5 tỷ USD là từ khu vực khác (doanh nghiệp, các nhà đầu tư).
