Nước mắt tỷ phú (K3): Từ dinh thự đến nhà tù

Từng là người giàu nhất Ireland với tài sản ước tính hơn 6 tỷ USD, tỷ phú Sean Quinn được xem là anh hùng của đất nước. Tuy nhiên, cùng với cuộc khủng hoảng ngân hàng Ireland, ông đã phá sản và cuối cùng phải vào tù.

Từng là người giàu nhất Ireland với tài sản ước tính hơn 6 tỷ USD, tỷ phú Sean Quinn được xem là anh hùng của đất nước. Tuy nhiên, cùng với cuộc khủng hoảng ngân hàng Ireland, ông đã phá sản và cuối cùng phải vào tù.

Huyền thoại Celtic

Vào thời hoàng kim, Sean Quinn được gọi là “Ngài Quinn Vĩ đại”. Câu chuyện từ nông dân trở thành tỷ phú của ông đã là một huyền thoại, một câu chuyển cổ tích Celtic cho những người lao động nghèo khổ.

Tên thật là John Ignatius Quinn, ông bắt đầu sự nghiệp kinh doanh vào năm 1975, khi vay mượn 100 pound Ireland khai thác mỏ đá sỏi trong trang trại rộng 93.000m2 của gia đình để bán lại cho các nhà xây dựng địa phương. Công việc trôi chảy, ông thành lập Công ty Seán Quinn Quarries Ltd, rồi sau đó là Công ty Xi măng Quinn.

Ông đa dạng hóa hoạt động kinh doanh với Tập đoàn Quinn, đóng vai trò hàng đầu trong ngành khách sạn của Ireland, với chuỗi khách sạn Quinn Hotel. Ông cũng chen chân vào các ngành thủy tinh, bộ tản nhiệt và chất dẻo công nghiệp của Ireland với Quinn Glass và Quinn Lite Pac. Tính đến năm 2009, Tập đoàn Quinn có hơn 5.500 công nhân viên, trải rộng khắp Ireland.

Tỷ phú Quinn gia nhập ngành tài chính thông qua Quinn Financial Services thành lập năm 1996, bao gồm kinh doanh bảo hiểm của Quinn Direct, mang về lợi nhuận 123 triệu EUR trong nửa đầu năm 2006 (tăng 38% so với năm trước), trên tổng doanh thu 386 triệu EUR. Tháng 1-2007, Tập đoàn Quinn mua nhà cung cấp bảo hiểm y tế lớn thứ hai của Ireland, Bupa Ireland với giá 150 triệu EUR.

Trong cùng tháng, Quinn tăng lượng cổ phần của mình tại Ngân hàng Anglo Irish (AIB) lên khoảng 5%, tương đương 570 triệu EUR. Tháng 7-2008, ông tăng cổ phần của gia đình tại AIB lên 15%. Năm 2008, Forbes ước tính tài sản của Quinn vào khoảng 6 tỷ USD, là người giàu nhất ở Ireland và giàu thứ 164 trên thế giới.

Sụp đổ

Tuy nhiên, năm 2008 kinh tế Ireland bất ngờ lao dốc, cùng với cuộc khủng hoảng ngân hàng trên cả nước. Để cứu vãn cổ phiếu trên đà rớt giá, AIB đã cho các nhà tài phiệt như Quinn vay thêm những khoản tiền lớn. Và nhằm tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, tỷ phú Quinn đã đánh bạc trên các tài sản phái sinh. Đặc biệt, ông đặt cược vào cái gọi là “hợp đồng khác biệt” - sử dụng một công cụ tài chính để đánh cược giá một loại tài sản cụ thể, trong trường hợp này là cổ phiếu của AIB.

Trong thời kỳ bùng nổ kinh tế, các hợp đồng này rất phổ biến ở Ireland, một phần vì nó cho phép nhà đầu tư chỉ đặt tối thiểu 10% giá trị đầu tư cơ bản. Họ có thể thu về lợi nhuận lớn nếu giá cổ phiếu đặt cược chuyển động theo hướng đặt cược của họ, nhưng cũng sẽ thảm hại nếu ngược lại.

Đối với tỷ phú Quinn, những hợp đồng này thực sự là một cơn đại hồng thủy, quét sạch ít nhất 2,8 tỷ EUR tài sản gia đình ông. Kết hợp với cuộc suy thoái sâu và khủng hoảng ngân hàng ở Ireland, đế chế của tỷ phú Quinn sụp đổ.

Tháng 4-2011, Kieran Wallace của KPMG được chỉ định là bên nhận cổ phiếu của AIB và nắm quyền lợi vốn của gia đình Quinn trong Tập đoàn Quinn. Sean Quinn và gia đình không còn quyền kiểm soát hay sở hữu gì đối với Tập đoàn Quinn nữa. Ngày 11-11-2011, Quinn tuyên bố phá sản ở Bắc Ireland. Việc này bị tòa tuyên bố vô hiệu, nhưng sau đó ông đã tuyên bố phá sản ở Cộng hòa Ireland vào ngày 16-1-2012.

Vướng vòng lao lý

Gia đình Quinn cho rằng các khoản cho vay của AIB đối với ông Quinn là không hợp lệ. Họ nói AIB đã chi tiền thiếu thận trọng và hy vọng việc ông Quinn ồ ạt mua tài sản của ngân hàng trên các thị trường tài chính sẽ giúp chống đỡ giá cổ phiếu của nó. Theo quan điểm của họ, AIB mới là bên có lỗi. “Họ sẽ đổ lỗi cho cha tôi làm sụp đổ cả châu Âu nếu có thể. Tôi biết cha tôi không phải là thiên thần và cũng có trách nhiệm, nhưng dường như họ cố tìm cách dìm cha tôi xuống” - Aoife Quinn, người con thứ tư của ông Quinn, nói. Gia đình Quinn và AIB đã đưa nhau ra tòa vào tháng 12-2011.

Cuộc kiện tụng kéo dài gần 1 năm. Đến ngày 2-11-2012, tòa án chính thức xử ông Quinn thua kiện và phải ngồi tù 9 tuần lễ với cáo buộc “âm mưu tước đoạt hàng triệu EUR”. Bà Thẩm phán Elizabeth Dunne cũng cho rằng ông Quinn đã phạm tội khinh thường tòa án nghiêm trọng, vì đã lảng tránh và bất hợp tác trong các cuộc điều trần và các bằng chứng của ông đưa ra không đáng tin cậy. Vị thẩm phán cho rằng nhà cựu tỷ phú chỉ có thể trách chính mình. “Theo quan điểm của tôi, ông ta chỉ có thể đỗ lỗi cho chính mình” - bà nói.

Quinn trên đường đi đến nhà tù.

Quinn trên đường đi đến nhà tù.

Nhà cựu tài phiệt xi măng, bảo hiểm và ngân hàng đi ra khỏi tòa với đôi mắt đỏ hoe. Khi cảnh sát đến để dẫn ông vào tù, Quinn đưa ra một lời xin lỗi đầy sự tức giận và thách thức, khẳng định hàng tỷ EUR ông nợ AIB chỉ là chuyện nhỏ so với sự mất mát của gia đình ông về sự giàu có, địa vị và quyền kiểm soát những doanh nghiệp vẫn ăn nên làm ra.

“Tôi có mắc sai lầm trong 2 năm qua không?... Vâng, có. Nay tôi có xin lỗi công khai vì điều đó không? Vâng, tôi xin lỗi. Có phải nó quá nhỏ so với những cuộc tấn công tổng thể đối với chúng tôi, khi tiếp quản các công ty của chúng tôi và phá hủy chúng? Đó thật sự là một thảm họa” - ông Quinn nói.

Theo cáo buộc, Quinn nợ AIB 2,8 tỷ EUR, là số tiền ngân hàng đã cho ông vay để mua các tài sản phái sinh của ngân hàng. Tuy nhiên, gia đình Quinn chỉ thừa nhận họ nợ AIB 455 triệu EUR và đã tìm cách đưa các phần còn lại vào những tài khoản ở những ngân hàng khác. Giữa năm 2011, Tòa án Ireland đã lệnh Quinn ngừng tẩu tán tài sản ngay lập tức bởi AIB mới là chủ phần tài sản đó.

Nhưng các nhà điều tra Anh đã chứng minh rằng Quinn vẫn tiếp tục những nỗ lực tẩu tán tài sản, thậm chí làm sai lệch các chứng từ để che giấu những bí mật liên quan đến việc bán bất động sản ở Nga, Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ… trị giá khoảng 300 triệu bảng. Sau khi bị kết án, Quinn bị giam tại nhà tù Mountjoy ở Dublin.

Câu chuyện của ông Quinn đã được nhà sản xuất phim James Mitchell đưa lên màn ảnh bạc ngay sau đó. Tháng 12-2014, Quinn được cho là đã quay lại hoạt động kinh doanh sau khi 1 trong các công ty trước đây của ông được nhóm ủng hộ ông mua lại. Công ty được đổi tên thành Quinn Industrial Holdings Ltd và được dẫn dắt dưới những cựu thành viên Tập đoàn Quinn, những người từng là thân tín của ông Quinn. Tháng 1-2015, Tòa án Dublin đã tuyên bố ông Quinn thoát án phá sản.

Các tin khác