Xét trên nhiều khía cạnh, nền kinh tế Hoa Kỳ có vẻ đang rất tốt đẹp. Lần đầu tiên trong vòng nửa thập niên, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống dưới 6% và số lượng công ăn việc làm tăng ở mức nhanh nhất so với trước thời kỳ đại suy thoái (những năm 1930).
Phát tín hiệu bi quan
Kể từ giữa tháng 9 đến nay, lãi suất cho vay dài hạn đang hạ rõ rệt. Điều này thông thường là tín hiệu của sự bi quan trên thị trường trái phiếu về tương lai nền kinh tế Hoa Kỳ. Vì vậy nhiều người đang đặt câu hỏi: Sức mạnh cơ bản của nền kinh tế Hoa Kỳ thực sự đến mức nào?
Nói cách khác, liệu phố Wall có biết điều gì đó mà những người còn lại như chúng ta không biết? Tình trạng hạ giá do cổ phiếu bán ra ồ ạt tuần trước bị tác động một phần bởi doanh số bán lẻ yếu kém của Hoa Kỳ, giảm 0,3% trong tháng 9. Tuy nhiên, trong số những tác động trực tiếp của động thái thị trường này, có một số tác động thực ra lại là đáng mừng cho những người dân thường.
Giá dầu đã giảm 20% kể từ mùa hè. Giá xăng hiện nay bình quân 3,18USD/gallon, giảm 14% kể từ mùa xuân, theo số liệu của Hiệp hội Ô tô Hoa Kỳ AAA. Việc các sản phẩm nông nghiệp như bắp, đậu nành và lúa mì đột nhiên tụt giá sẽ dần dần giúp chi phí thực phẩm của người dân giảm xuống.
Cùng với việc tiền từ các hình thức đầu tư mạo hiểm như cổ phiếu đang tuôn chảy vào các trái phiếu được xem là an toàn hơn, lãi suất cho vay dài hạn cũng đang tụt dốc. Tuần vừa rồi, có lúc lãi suất trái phiếu 10 năm nhanh chóng hạ xuống dưới mức 2%, mức thấp nhất kể từ hơn 1 năm qua. Lãi suất thấp hơn sẽ được chuyển sang dạng cho vay thế chấp nhà với lãi suất thấp.
Điều này có thể hỗ trợ đắc lực cho thị trường nhà ở Hoa Kỳ vốn đang rất chật vật. Theo trang tổng hợp tin lãi suất tài chính Bankrate.com, hiện nay lãi suất cố định trong vòng 30 năm khi vay thế chấp mua nhà trung bình là 4,13%. Và tỷ lệ này còn có thể giảm mạnh hơn nữa. Nhưng có lẽ thông điệp quan trọng hơn cả ở đây là, nếu thị trường chứng khoán thực sự bị hạ giá do cổ phiếu bán ra ồ ạt, sự kiện này có thể sẽ kéo giá của thị trường chứng khoán lại gần hơn với thực tế khắc nghiệt của nền kinh tế.
Phản ánh thực tế
Như vậy, vấn đề đáng quan tâm là việc các thị trường đang điều chỉnh nhằm phản ánh đúng hơn thực tế của nền kinh tế. Gần đây, mọi thứ đã tốt dần lên, nhưng có lẽ vẫn chưa đủ để lý giải việc giá cổ phiếu lại ở mức khá cao so với thu nhập của doanh nghiệp.
Theo ông Mohamed A. El-Erian, trưởng ban cố vấn kinh tế của Công ty Dịch vụ tài chính Allianz, do quá tin tưởng vào các ngân hàng trung ương nên nhà đầu tư đã hăm hở mua giá cao, không nhìn nhận thực tế là các yếu tố cơ bản của nền kinh tế vẫn chưa được tốt.
Có một câu hỏi lớn được đặt ra ở đây: Nếu các nhà hoạch định chính sách toàn cầu cần làm điều gì đó trước tình trạng này thì điều đó là gì? Những người đứng đầu FED nói rõ ràng rằng họ sẽ bắt đầu tăng lãi suất kể từ giữa năm 2015. Vào ngày 1-10, giá cả của thị trường giao sau chỉ tăng 9%. Lúc đó, FED nói có thể giữ mức lãi suất cơ bản gần 0% cho tới tháng 12-2015. Nhưng tuần qua, tỷ lệ này đột ngột tăng đến 40%. Điều này có nghĩa các nhà đầu tư đang đánh cược kiểu đánh bạc.
 |
Tính đến ngày 16-10, chỉ số S&P 500 giảm 7,4% trong vòng chưa đầy 1 tháng. |
Với những lần giá cổ phiếu sụt giảm gần đây cũng như lợi tức trái phiếu và lạm phát trông đợi lên lại, FED và những ngân hàng trung ương khác sẽ khó lòng thực hiện được kế hoạch tăng lãi suất trong năm 2015. Có tin đồn lẫn dấu hiệu cho thấy chương trình nới lỏng định lượng (QE) của FED sẽ được tiếp tục, trong khi theo kế hoạch nó sẽ chấm dứt trong tháng này.
Việc đưa ra quyết định tăng lãi suất vào năm sau hay không sẽ là bài sát hạch quan trọng đầu tiên của bà Yellen trong nhiệm kỳ Chủ tịch bắt đầu từ tháng 2-2014. Kể từ khi nhận chức cho đến nay, bà vẫn đang phải thực hiện các chính sách do người tiền nhiệm Ben S. Bernanke để lại.
