Sách hay ai đọc?

Giải thưởng sách hay 2014 vừa được công bố. Được khởi xướng từ năm 2011, qua 4 mùa trao tặng, giải thưởng sách hay vẫn nằm ở mức độ rất khiêm tốn trong đời sống văn hóa. Vì sao? Vì tôn vinh một giá trị lạc điệu giữa thời hát ca nhảy múa chăng? Vì những người cầm cân nảy mực chưa đủ uy tín chăng? Vì tầm vóc một sân chơi xã hội hóa nên cứ tờ mờ? Có rất nhiều câu hỏi chính những người tâm huyết nhất với giải thưởng sách hay cũng không trả lời được.

Giải thưởng sách hay 2014 vừa được công bố. Được khởi xướng từ năm 2011, qua 4 mùa trao tặng, giải thưởng sách hay vẫn nằm ở mức độ rất khiêm tốn trong đời sống văn hóa. Vì sao? Vì tôn vinh một giá trị lạc điệu giữa thời hát ca nhảy múa chăng? Vì những người cầm cân nảy mực chưa đủ uy tín chăng? Vì tầm vóc một sân chơi xã hội hóa nên cứ tờ mờ? Có rất nhiều câu hỏi chính những người tâm huyết nhất với giải thưởng sách hay cũng không trả lời được.

Ngay cả tiêu chí “sách hay” cũng đã là sự đánh đố cho những tác phẩm được đem ra làm ứng viên lẫn những ai bỏ phiếu bình chọn. Sách hay không hẳn là sách bán chạy, nhưng sách hay càng không thể là sách nằm phủ bụi trong thư viện. Thí dụ, có một giải thưởng khác nghe hơi buồn cười nhưng dễ tồn tại là Sách Đẹp. Cứ dựa trên yêu cầu thẩm mỹ mà phán xét. Đầu tư ý tưởng, đầu tư trình bày, đầu tư in ấn giành giải thưởng Sách Đẹp. Còn sách hay bắt buộc phải soi chiếu vào nội dung.

Dù chưa có một cuộc điều tra công phu nào để có con số thống kê đáng tin cậy nhất, nhưng sẽ là lạc quan tếu nếu nói người Việt Nam hôm nay có nhu cầu đọc sách ngang với nhu cầu ngồi quán uống bia hoặc dạo phố mua sắm. Giữa bối cảnh ấy, giải thưởng sách hay chỉ chứng minh được tính ưu việt khi góp phần trực tiếp vào ham muốn đọc sách của cộng đồng. Vì vậy, đã đến lúc phải tư duy rất nghiêm túc rằng sách hay ai đọc?

Nếu sách hay để một nhóm nhỏ đọc và tán tụng với nhau, thì e cái danh xưng giải thưởng sách hay có vẻ y phục bất xứng kỳ đức. Còn nếu sách hay để mọi người cùng chia sẻ phải chứng minh được sức ảnh hưởng của từng tác phẩm với sự phát triển về nhận thức của độc giả. Muốn vậy, hội đồng thẩm định phải gồm những nhân vật có uy tín ở nhiều giới nhiều ngành, lời nói của họ đủ để bạn đọc tin cậy. Mặt khác, phải có sự tham gia của những nhà phê bình để khơi mở thế giới tinh thần mà cuốn sách gói ghém, nhằm giúp bạn đọc tiếp cận những chuẩn mực văn hóa đọc. Hơn nữa, khi một tác phẩm đã được trao giải thưởng sách hay, cần có nguồn kinh phí để xuất bản với số lượng tương đối nhiều hòng lan tỏa đến tay giới thưởng lãm mọi vùng, mọi miền. Sách hay in vài trăm bản rồi cất giữ cẩn thận ở đâu đó, có tôn vinh cách nào cũng vô nghĩa.

Các tin khác