Các chuyên gia đang đặt sự chú ý tới thorium, một nguyên tố phóng xạ mới có độ an toàn cao hơn rất nhiều và không thể chế tạo bom nguyên tử để thay thế uranium và plutonium, những nguyên liệu hạt nhân được sử dụng phổ biến hiện nay.
Ông Hans Blix, cựu thanh sát viên vũ khí của Liên hiệp quốc đang kêu gọi các nhà khoa học hạt nhân nghiên cứu sử dụng chất thorium như một nguồn nhiên liệu hạt nhân mới. Theo ông Blix, việc sử dụng nguyên tố phóng xạ này trong các lò phản ứng sẽ an toàn hơn nhiều so với chất uranium. Ngoài ra, việc sử dụng thorium để chế tạo vũ khí hạt nhân cũng khó khăn hơn nhiều.
Trả lời hãng tin BBC, ông Blix nói: “Chúng ta nên cố gắng để tìm cách ứng dụng chất thorium. Sẽ có rất nhiều rào cản phải vượt qua, nhưng lợi ích thu được rất lớn. Thorium rất an toàn trong lò phản ứng và gần như không thể chế tạo được bom hạt nhân từ chất này. Đây là yếu tố rất quan trọng khi thế giới đang tìm kiếm nguồn cung cấp năng lượng cho tương lai”.
Chất thorium được phát hiện ở Na Uy vào năm 1828 và được đặt theo tên của vị thần sấm sét trong truyền thuyết Bắc Âu. Công ty tư nhân Thor Energy của Na Uy đang hy vọng sẽ nhận được giấy phép sử dụng thorium cùng với uranium trong các lò phản ứng làm mát bằng nước hiện nay. Các thí nghiệm của Na Uy được thực hiện trong một hầm ngầm tại cơ sở thử nghiệm hạt nhân của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) ở Halden.
Một số nhà khoa học hạt nhân Anh tại Phòng thí nghiệm hạt nhân Quốc gia Anh (NNL) cũng đã thuyết phục được chính phủ trợ giúp nghiên cứu về lò phản ứng sử dụng thorium ở Ấn Độ, nơi có trữ lượng thorium lớn nhất thế giới. Các nhà khoa học Anh cho rằng sử dụng những dạng nhiên liệu mới cho các lò phản ứng hạt nhân sẽ rất hữu ích bởi thorium được cho có trữ lượng nhiều gấp 3 lần so với uranium.
Chất này hiện cũng đang được chế tạo như một phụ phẩm trong quá trình khai thác đất hiếm. Trong khi đó, Trung Quốc đang áp dụng phương pháp mang tính cách mạng trong việc phát minh ra lò phản ứng thế hệ mới. Các nhà khoa học nước này tuyên bố loại lò phản ứng này sẽ cho phép họ sử dụng nhiên liệu thorium với độ an toàn cao hơn nhiều so với uranium.
Theo GS. Carlo Rubbia, Hội đồng nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN), khi một lò phản ứng uranium bị nóng quá mức và các thanh nhiên liệu không thể kiềm chế phản ứng dây chuyền - giống như đã từng xảy ra ở thảm họa Fukushima, Nhật Bản. Nếu điều này xảy ra với một lò phản ứng sử dụng thorium, các kỹ thuật viên chỉ cần tắt sự kích thích từ nguồn uranium hay plutonium trong một nhà máy cung cấp nhiên liệu nhỏ và phản ứng thorium sẽ tự chấm dứt.
“Thorium có thể tự chấm dứt phản ứng không cần có sự can thiệp của con người. Bạn chỉ cần tắt sự bức xạ. Nó cũng không tạo ra những chất thải hạt nhân tồn tại lâu dài. Chúng tôi ước tính sau khoảng 400-500 năm toàn bộ tính phóng xạ sẽ tiêu tan hết” - GS. Carlo Rubbia nói.
 |
Nhà máy điện hạt nhân thử nghiệm chất thorium của Na Uy. |
Tuy nhiên, nhiều câu hỏi đã được đặt ra về sự hợp lý của việc gắn tham vọng năng lượng của thế giới vào một giấc mơ hạt nhân khác. Các nhà môi trường học khẳng định rằng nếu nguồn điện tái tạo được đầu tư, dù chỉ bằng một phần ngân quỹ nghiên cứu của năng lượng hạt nhân, nó đã trở thành nguồn năng lượng rẻ và phổ biến hơn rất nhiều.
TS. Nils Bohmer, nhà vật lý học hạt nhân làm việc cho một tổ chức phi chính phủ về môi trường của Na Uy, nói việc phát triển thorium là sự lãng phí trước nhu cầu cắt giảm ngay lượng khí thải để ngăn chặn sự thay đổi khí hậu: “Những lợi ích của thorium chỉ là lý thuyết. Công nghệ này sẽ chỉ được phát triển sau vài thập niên trong tương lai. Tôi nghĩ chúng ta nên tập trung công nghệ năng lượng tái tạo, như điện gió với tiềm năng khổng lồ để phát triển”.
